Temel Felsefe Akımları

Yaşamı ele aldığımızda çözümlenemeyen , çözümleri tatmin etmeyen ve kişide bitmek bilmeyen bir merak uyandıran pek çok konuyla karşı karşıya kalıyoruz. İnsanlık hayat boyu yaşamını anlamlandırmak için çabalar durur. Kimi zaman birçok sorunlarla mücadele ederken kimi zamansa mutlu anların içinde huzurlu, ferah bir nefes alırken yaşadığını, aslında sadece bir şekilde hayatta kalmak için var olduğunu anımsar. Bir sorunu çözüme kavuşturmanın yolu soruları ne kadar iyi sorduğunuzla doğru orantılıdır. Herhangi bir konuyu fark etmeksizin felsefe içerisinde değerlendirmek mümkün müdür tartışılır fakat bir sorunun felsefi olma niteliği taşıyabilmesi için ilk bakışta daha soyut ve teorik olması gerekir. Yıllardır felsefe denildiğinde muhakkak söylenen felsefede soruların cevaplardan daha mühim olduğudur. Sorunun çözümünden öte sorgulama süreci ve bu süreçte ortaya çıkan sorular önceliklidir. Tarihi, bugünü ve geleceği ile çok kapsamlı olan bu düşünceler bütününü anlamlandırmaya bir yerden başlamak amacıyla küçük ve temel bir parçası olan akımları ele alacağız.

TEMEL FELSEFE AKIMLARI

1. İdealizm

Bu akımın kurucusu Eflatun (Platon)’dur. Descartes, Spinoza, Berkeley, Kant ve Hegel önemli isimlerindendir. Kişinin oluşumunun odağı akıldır. İdealistlere göre, mutlak gerçek fiziksel olmaktan çok ruhidir. Hegel’ e göre bilgi bir sistem oluşturduğu ölçüde geçerlidir. İdealistin anlayışına göre, yaşamanın ve öğrenmenin amacı hayatın değerlerini anlamak olmalıdır. İdealizme göre eğitim; insanın bilinçlice ve özgürce Allah’a ulaşmak için sürdürdüğü bitmez çabalardır. o Değerler ve bilgi mutlak değişmezdir.

o Gerçek sadece bilimsel yöntemle değil sezgiyle de elde edilir. Deney + sezgiyi destekler.

o Konu alanı ve bilgi merkezli bir anlayış vardır. Gerçek bilgi aklın ürünü olan bilgidir.

o İyi, doğru, güzel gibi kavramlar değişmez olduğu için evrenseldir.

o Temel amaç kişiyi Tanrı’ya ulaştırmaktır. Yani özüne döndürmektir.

o Doğruluk = Tutarlılık olarak görürler. İki nesne arası tutarlılık varsa doğrudur. Akıl yürütme buna dahildir.

o Metafizik bilgiyi destekler.

2. Realizm

Bu akımın kurucusu Aristotales’ tir. Aristo Eflatun’un öğrencisidir. Görünüşte karşıt görüşler gibi olmalarına rağmen ortak yanları çoktur. Maddenin gerçek olduğuna inanış realizmin temelidir. Realistlere göre, evren gerçek, maddesel, kendi kendine varolan ve birbiriyle düzenli ilişkilerde bulunan nesnelerden ibarettir. Ancak Aristo, idealler alemiyle nesneler alemini birleştirmiştir. Bu ekole göre, eğitim bilgi kullanma sanatı ve bilim kazanma işidir. Realizme göre eğitim; yeni kuşağa kültürel mirası aktararak onları topluma, uyuma hazırlama sürecidir. Eğitim, yaşam içindir.

o Var olan her şey gerçektir. o Sezgiyi ve metafiziği reddeder.

o Dış dünya algılamadan bağımsızdır. Algılamasak dahi vardır.

o Doğruluk = Varlıktır tezini savunurlar.

o Gerçek sadece bilimsel yöntemle elde edilir.

o Sadece deneyi destekler.

o Kültürel mirasın aktarılması önemlidir.

3. Pragmatizm

En önemli ismi J.Dewey’dir. Genellikle bir Amerikan ekolü olarak bilinir. Ana teması; Gerçeğin değişebileceği, değerlere göreceliği, insan doğasının biyolojik ve sosyolojik nitelikte olduğu, yaşam tarzı olarak demokrasinin önemi, insan yönetiminde kritik zekanın önemi olarak özetlenebilir. Bu ekole göre, bütün varlıklar maddi ve sayısaldır. Eğitim geniş anlamda, insanda kendi yaşantısı yoluyla yapılan değişikliklerden başka bir şey değildir. Pragmatizme göre eğitim; kişiyi yaşantılarını inşa yoluyla yeniden yetiştirme sürecidir.

o Deneyime dayalı olduğu için amaç ve yöntemler esnektir.

o %100 doğruluk ya da yanlışlık diye bir şey yoktur.

o Bireysel farklılıklar önemlidir.

o Mutlak, genel geçer ya da evrensel doğru yoktur.

o Doğruluk = Faydalı olduğu kadardır.

o Bilgiyi değil, öğrenmeyi öğrenmek esastır.

4. Naturalizm

En önemli savunucusu JJ.Rousseau’ dur. Naturalizme göre gerçek doğadır ve insanda doğal bir varlıktır. O doğuştan iyidir. Çünkü Tanrı’ nın elinden çıktığında herşey iyi ve temizdir, insanın elinde her şey bozulur. Naturalizme göre eğitim; kişinin doğal olgunlaşmasını artırma ve onun bu özelliğini göstermesini sağlama işidir.

o Gerçek doğadır ve insan doğal bir varlıktır.

o Eğitim, kişinin doğal ortamında öğrenmesine imkan tanımalıdır.

o Yaparak yaşayarak öğrenmenin birincil kaynaklar içerisinde gerçekleştirilmesini savunurlar.

5. Existentializm (Varoluşçuluk)

İnsanın kendi varlığını kendisinin yarattığını ileri süren Heidegger’in öğretisi olarak bilinir. İnsanın kişisel anlamını değerlendirmeye ve yaşama sürecinde kendi yolunu kendisi seçmesi gerektiğini yasalaştırmaya çalıştığı için Tanrısız bir alanda bile idealizme eğilimi olanlarca tutulmuş ve hemen bütün dünyaya yayılmıştır. Varoluşçular eğitimi, insanın başarıyı, başarısızlığı, çirkini, güzeli, acıyı, savaşı abartmadan fakat dürüstçe karşılayan yaşantılar geçirmesini sağlayan bir etkinlik olarak tanımlarlar.

o Anahtar kelime özgürlüktür.

o Eğitimin temel amacı özgürlüklerin artırılmasıdır.

o Her öğrenci kendi değerler sistemini oluşturmalıdır.

o Öğretmen kişilik gelişimine yardım eden kişidir.

o Eğitim akademik becerilerden çok, kişilik gelişimini sağlamalıdır.

Ünlü düşünür Aristotehes ile ilgili merak ettiklerinize buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.